Tiyatronun doğuşuyla başladığımız yazılarımızda Roma dönemi tiyatrosundan sonra şimdi sıra Ortaçağ tiyatrosunda. Ortaçağ tiyatrosu daha çok Hıristiyanlığın etkisinde kalmış bir tiyatro. Ortaçağda her alanda olduğu gibi tiyatroya da kilisenin büyük bir müdahalesi söz konusu. Hıristiyanlık, geleneğinin sürekliliğinin parçalandığı bir ortamda, kendi tiyatrosunu oluşturdu, kendi inançlarından yeni bir tiyatro türetti.
Ortaçağ, kilise tiyatrosunun yanı sıra akrobatların, soytarıların, hokkabazların tek kişilik ya da grup halinde yaptığı gösterilerde hem halk arasında hem de saraylarda ilgi görüyordu. Ama tiyatroyu yeniden kurallı bir oyuna, yani sanata dönüştüren, oyunun yazılı öğesini vurgulayan kilise oldu. Bunun ilk örnekleri, kutsal kitaptan belli bölümlerin sahne etkileri de gözetilerek seslendirilmesiydi. Bu seslendirme daha sonra 10. yüzyılda oyuncular ve diyaloglarla gerçek bir canlandırmaya dönüştü. 13. yüzyıldan sonrada manastırların dışına yayıldı; artık kent yönetimleri de yapım giderlerini üstleniyordu. Dinsel tiyatronun manastır dışında gelişen birbirine bağlı bir dizi kısa oyunlardan oluşan dizilerdi ve 2–3 gün boyunca oynanıyordu. Gizem oyunlarının sahnelenmesini de loncalar gibi özel kentsel örgütler üstlenmişti. Her lonca, kendi zanaatıyla ilişkili olan bir oyunun giderlerini karşılıyordu. Başlangıçta, oyunlar, "ev" adı verilen süslenmiş tahta platformlar üzerinde oynanıyordu. İtalya'da bir alanın ortasında oturan seyirciler, alanın çevresine yerleştirilmiş platformlar üzerinde oynanan oyunu izliyordu. İngiltere'de ise oyunlar araba gibi çekilen pagent adı verilen tekerlekli sahnelerde oynanıyordu. Gizem oyunları başlangıçta Latince diyaloglardan oluşurken, sonradan yerel diller yaygınlaştı. Bu da oyunların halk geleneğinden ve mizahi öğelerden yana zenginleşmesini sağladı. Dinsel tiyatronun öteki iki türünden biri mucize oyunları, öbürü ise ibret oyunlarıdır. İbret oyunları ilk kez İngiltere'de ortaya çıkmıştır.Ortaçağ tiyatro düşüncesi yeni bir görüş üretmemiş, türlerin ayrımı, ahlak eğitimi gibi antik dönem kuramcılarının düşüncelerini yinelemiş, tragedyada yıkımın yazgı olduğunu vurgulamıştır. Tiyatro düşüncesinin gelişmemiş olmasının nedeni, ortaçağda tiyatronun yasaklanması, din adamlarının tiyatronun zararları üzerinde bildiriler yayımlamış olmalarıdır. Ortaçağ tiyatrosu yukarıda açıklamaya çalıştığımız gibi pek bir gelişme gösteremeden kilisenin propaganda aracı olarak kullanılıyor, kilise tarafından getirilen yasaklarla da sanatın ve tabii tiyatronun dinen kötü olduğu söyleniyor ve halkı sanattan uzaklaştırmaya çalışılıyordu. Bir sonraki sayıda Rönesans dönemiyle tiyatronun asıl gelişimini inceleyeceğiz.
İobakkhos
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder